Door het ontbreken van voldoende licht kunnen we ons futloos voelen en stemmingswisselingen kennen, tot een winterdepressie aan toe. Lichttherapie kan dan helpen. Maar ook als van ons verwacht wordt dat we ons slaap- en waakritme aanpassen aan tijden die niet overeenstemmen met onze interne klok. Zoals bij een verlaat slaapritme, ploegendiensten of een jetlag. Want licht beïnvloedt onze biologische klok.

Lichttherapie kan op verschillende manieren toegepast worden, zoals met behulp van een lamp of door middel van een bril. Bekijk hierna de verschillende mogelijkheden en klik verder voor meer informatie. Bovendien kent bol een uitgebreid aanbod. Lees hieronder ook nog over de verschillende toepassingsmogelijkheden van lichttherapie.

Wanneer in de herfst het aantal zonuren merkbaar daalt en mensen in de wintermaanden steeds vaker binnen zitten, kunnen symptomen van lichttekort optreden. Deze symptomen worden vaak "herfst- of winterdepressie" genoemd, in een mildere vorm winterblues. De symptomen kunnen veel verschillende vormen aannemen:

• Meer behoefte aan slaap
• Stemmingswisselingen
• Neerslachtigheid
• Gebrek aan eetlust
• Neiging tot ongezond eten
• Futloosheid, weinig energie
• Concentratieproblemen
• Algemene onpasselijkheid

Deze symptomen treden op omdat licht, en met name zonlicht, van levensbelang is en het menselijk lichaam rechtstreeks beïnvloedt. Zonlicht regelt indirect de productie van melatonine, dat alleen in het donker in het bloed afgegeven wordt. Dit hormoon geeft aan het lichaam aan dat het tijd is om te gaan slapen. In de maanden met weinig zon is er daarom een hogere productie van melatonine. Daardoor is het moeilijker om op te staan omdat de lichaamsfuncties op een laag pitje staan. Wordt daglicht onmiddellijk na het ontwaken 's morgens toegepast, kan de productie van melatonine beëindigd worden, zodat het tot een positieve kentering van de stemming komt. Bovendien wordt bij lichttekort de productie van het gelukshormoon serotonine belemmert, wat in doorslaggevende mate ons welbevinden beïnvloedt. Het gaat bij lichttoepassing dus om kwantitatieve veranderingen van hormonen en stoffen in de hersenen die ons activiteitsniveau, onze gevoelens en het welbevinden kunnen beïnvloeden. Licht kan bij dit hormonale onevenwicht helpen.

Daarnaast is uit onderzoek van het Universitair Medisch Centrum (UMC) Groningen gebleken dat lichttherapie helpt bij een burnout. Bij een burnout is sprake van een verstoorde energiehuishouding. Lichttherapie is een methode waarbij met behulp van zeer intensief licht, via het netvlies in het oog, bepaalde gebieden in de hersenen worden gestimuleerd tot activiteit. Door toepassing van een lichttherapielamp kan o.a. de ervaren emotionele uitputting verminderd worden. Een kuur van 5 of 10 dagen lichttherapie durende 30 minuten tijdens de ochtend (direct na het opstaan) is voldoende om de klachten sterk te verminderen. Komen de klachten terug, dan kan de methode gewoon worden herhaald.

Wanneer je 's avonds inslaapproblemen kent en in de ochtend moeite hebt met wakker worden, kan er sprake zijn van een verlaat slaapritme. Zo hebben bijvoorbeeld opvallend veel mensen met ADHD en HSP hier last van. In dat geval is het zinvol het ritme weer enigszins te vervroegen door ’s ochtends op tijd op te staan. Dat doet je door de wekker op het gewenste tijdstip van opstaan te zetten, direct op te staan zodra de wekker gaat en te zorgen voor veel prikkels. Doe de gordijnen open zodat het daglicht binnenkomt, doe de lichten fel aan en laat er gerust geluiden zijn. Dit kan helpen om wakker te worden. Bij afwezigheid van voldoende daglicht - zoals in de winterperiode - kan voor het vervroegen van het slaapritme ook gebruik gemaakt worden van een lichttherapielamp. Zoek verder overdag zoveel mogelijk daglicht op. Maak in de pauze een wandeling, wees actief overdag, ook al is dat misschien in tegenspraak met je gevoel. Zorg ‘s avonds voor bedtijd voor zo weinig mogelijk prikkels, demp de lichten, mijd beeldschermen en doe rustig aan om jezelf zo de kans te geven slaperig te worden.

Andere verstoringen van het slaap- en waakritme (oftewel circadiane ritmestoornissen) kunnen ontstaan door het werken in onregelmatige diensten of door een jetlag als gevolg van een lange vliegreis. De inwendige biologische klok kan erdoor ontregeld raken wat leidt tot problemen met het in- en doorslapen en tot vermoeidheid. Door de onregelmatigheid of de andere tijdzone moet je interne klok zich aanpassen aan de veranderde slaap- en waaktijden. Licht helpt je biologische klok met deze  aanpassing. Bij de afwezigheid van voldoende licht kan een lichttherapielamp uitkomst bieden.

Bij patiënten met de ziekte van Parkinson kan het circadiaanse ritme verstoord raken, wat vermoedelijk bijdraagt aan depressie en slaapstoornissen. Lichttherapie herstelt het circadiaanse ritme en vormt hiermee een interessante behandeloptie voor parkinsonpatiënten met deze klachten. Advies is om vaste slaaptijden te hanteren en bij het ontwaken, alsook in de middag lichttherapie toe te passen. Raadpleeg en informeer ook altijd eerst de behandelend arts wanneer je lichttherapie wilt gaan toepassen.